Vergi dairelerinin son zamanlarda, yıl içerisinde iş değiştirenlere (grup şirketleri içinde yapılan iş değişiklikleri dahil) veya öteden beri iki veya daha fazla işverenden ücret alanlara gelir vergisi beyannamesi vermediklerinden bahisle bilgi isteme yazısı göndermesi birçok şahıs ve şirketin gündemindedir.

1) Bilgi isteme yazısı kimlere gitmektedir?

Kural olarak, tek işverenden alınmış ve kesinti suretiyle vergilendirilmiş ücretler ile birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanunu’nda yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmayanların, tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücretleri için yıllık beyanname verme zorunlulukları bulunmamaktadır.

Ancak, yıl içerisinde iş değiştiren (grup şirketleri içinde yapılan iş değişiklikleri dahil) veya öteden beri iki veya daha fazla işverenden ücret alıp, birden sonraki işverenden aldıkları tevkifata tabi ücretleri toplamı (gelir vergisi matrahı);

• 2019 takvim yılı için; 40.000 TL’yi

• 2018 takvim yılı için; 34.000 TL’yi

• 2017 takvim yılı için; 30.000 TL’yi

• 2016 takvim yılı için; 30.000 TL’yi

aşanların, ücretlerin tamamını (ilk işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere) yıllık beyanname ile beyan etmesi gerekmektedir.

Bu durumda olup da beyanname vermeyenlere bilgi isteme yazısı gönderilmektedir.

Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan biri ise beyanname verme yükümlülüğünün çalışana ait olmasıdır.

2) Daha önce çalışmış olduğu işverenden elde ettiği kümülatif ücret matrahının yeni iş yerinde çalışacağı süre içerisinde elde edeceği ücret matrahı ile ilişkilendirenlerin beyanname vermesi gerekir mi?

Genellikle grup şirketleri içindeki iş değişikliklerinde rastlanılan, kümülatif ücret matrahının yeni iş yerindeki ücret matrahı ile ilişkilendirilmesi durumunda da (her ne kadar fark vergi çıkmayacak olsa da) beyanname vermek gerekmektedir.

160 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nde, "… Buna göre, bir hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması halinde, her bir işverenin ödediği ücretler, ayrı ayrı vergilendirilmektedir. Dolayısıyla vergi tarifesi, her bir işverenin ödediği ücrete, diğer işveren veya işverenlerin ödediği ücretle ilgilendirilmeksizin ayrı ayrı uygulanmaktadır. Ancak, söz konusu ücretlerin gayrisafi tutarları toplamının, Gelir Vergisi Kanununun 86. maddesinde belirtilen haddi aşması halinde, bu ücretlerin yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir..." açıklamalarına yer verilmiştir.

Başka bir anlatımla, vergi tarifesi kümülatif ücret geliri toplamına değil her bir işveren tarafından ödenen ücrete, diğer işveren veya işverenlerin ödediği ücretle ilgilendirilmeksizin ayrı ayrı uygulanması gerekmektedir.

Diğer taraftan, Gelir İdaresinin konuya ilişkin verdiği 23.05.2017 tarihli ve 38418978-120[61-2017/13]-160324 sayılı Özelge’de; yeni işe başlayan personelin çalışacağı süre içerisinde elde edeceği ücret gelirinin vergilendirilmesi aşamasında daha önce çalışmış olduğu işverenden elde ettiği kümülatif ücret matrahının yeni iş yerinde çalışacağı süre içerisinde elde edeceği ücret matrahı ile ilişkilendirilmemesi, yeni iş yerinde söz konusu personelin elde edeceği ücretlerin tevkif suretiyle vergilendirilmesine esas olarak başlangıçta "0" matrahın dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.

3) Net ücret alanlarda vergiyi şirketin karşılaması durumunda ne yapılması gerekir?

Net ücret üzerinden anlaşmaya varılmış olması gerekçe gösterilerek, çalışanın beyannamesinde ortaya çıkan fark vergi tutarının işveren tarafından karşılanmak istenmesi durumunda, karşılanan bu tutarın ücret olarak bordoya eklenmesi gerekmektedir.

4) Yıllık beyannameden indirilecek giderler var mıdır?

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89 uncu maddesi uyarınca, ücret gelirlerine ilişkin gelir vergisi beyannamesinde aşağıdaki indirimler dikkate alınabilir:

a) Hayat/Şahıs sigorta primleri

Beyan edilen gelirin %15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri indirim konusu yapabilecektir.

b) Eğitim ve sağlık harcamaları

Mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirin % 10’unu aşmaması şartıyla indirim konusu yapabilecektir.

c) Bağış ve yardımlar

• Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki illerde zikredilen kurum/kuruluş, dernek veya vakıflara yapılan bağış ve yardımların yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar indirim konusu yapabilecektir.

• Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı indirim konusu yapabilecektir.

• Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin tamamı indirim konusu yapılabilecektir.

• Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen çalışmalara ilişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların tamamı indirimi konusu yapılabilecektir.

ç) Sponsorluk harcamaları

Sponsorluk harcamalarının; 

• Amatör spor dalları için % 100’ü,

• Profesyonel spor dalları için % 50’si,

indirim konusu yapabilecektir.

d) Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar

Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı indirim konusu yapılabilecektir.

e) Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar

İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı ile Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı indirim konusu yapılabilecektir.

f) EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar

EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdî ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamı indirim konusu yapılabilecektir.

g) Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar

Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bazı bağış ve yardımlar şöyledir;

• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yapılan bağışlar,

• Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumuna yapılan bağışlar ve yardımlar,

• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna yapılan bağışlar,

• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumuna yapılan bağışlar,

• Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfına yapılan bağışlar,

• Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu kapsamında kurulan ormanlarda ağaçlandırma, bakım ve koruma masraflarının tamamı,

• İlköğretim ve Eğitim Kanunu uyarınca yapılan bağışlar,

• Üniversitelere, yüksek teknoloji enstitüleri ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesini amaç edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakıflardan Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınanlara makbuz karşılığında yapılan bağışlar. 

5) Bilgi isteme yazısı alanların yapması gerekenler nelerdir?

Bilgi isteme yazısı alanların, yazıyı gönderen vergi dairesine 15 gün içerisinde neden beyanname vermediklerini izah etmeleri ya da beyannamelerini bağlı bulunulan (ikametgahın bulunduğu yer vergi dairesi) vergi dairesine kağıt ortamında veya Hazır Beyan Sistemi aracılığıyla internet ortamında vermeleri gerekmektedir.

Vergi Usul Kanunu (VUK)’nun 370 inci maddesi uyarınca, kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükellefler, davet konusu tespitle sınırlı olarak, VUK’un 371 inci maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanamamaktadır; ancak bu uygulamada İdare, beyannamelerin pişmanlıkla verilmesine imkan tanımaktadır.

Buna göre, vergi dairesi yazısına istinaden 15 gün içerisinde beyannamelerini veren mükelleflere vergi farkıyla birlikte sadece pişmanlık zammı tahakkuk ettirilecektir. Ancak tahakkuk eden tutarın 15 gün içerisinde ödenmemesi halinde %50 oranında vergi ziyaı cezası uygulanacaktır.

Diğer taraftan, ücret dışındaki gelir unsurları için yıllık beyanname vermiş olan bir mükellefe eğer söz konusu yazı tebliğ edilmişse, Gelir Vergisi Kanunu’nun “Gelirin Toplanması ve Beyan” başlıklı 85 inci maddesi uyarınca, ilgili kişinin ücret gelirlerini daha önce vermiş olduğu yıllık beyannameye ekleyerek, düzeltme yapmak suretiyle beyan etmesi gerekmektedir.